《泷冈阡表》 欧阳修

lóng gāng qiān biǎo
泷冈阡表

wū hū! wéi wǒ huáng kǎo chóng gōng, bo jí yú lóng gāng zhī liù shí nián, qí zi xiū shǐ kè biǎo yú qí qiān.
呜呼！惟我皇考崇公，卜吉于泷冈之六十年，其子修始克表于其阡。
fēi gǎn huǎn yě, gài yǒu dài yě.
非敢缓也，盖有待也。
xiū bù xìng, shēng sì suì ér gū.
修不幸，生四岁而孤。
tài fū rén shǒu jié zì shì jū qióng, zì lì yú yī shí, yǐ zhǎng yǐ jiào bǐ zhì yú chéng rén.
太夫人守节自誓；居穷，自力于衣食，以长以教俾至于成人。
tài fū rén gào zhī yuē: rǔ fù wèi lì lián, ér hào shī yǔ, xǐ bīn kè qí fèng lù suī báo, cháng bù shǐ yǒu yú.
太夫人告之曰：汝父为吏廉，而好施与，喜宾客；其俸禄虽薄，常不使有余。
yuē:" wú yǐ shì wèi wǒ lèi.
曰：“毋以是为我累。
" gù qí wáng yě, wú yī wǎ zhī fù, yī lǒng zhī zhí, yǐ bì ér wéi shēng wú hé shì ér néng zì shǒu xié? wú yú rǔ fù, zhī qí yī èr, yǐ yǒu dài yú rǔ yě.
”故其亡也，无一瓦之覆，一垄之植，以庇而为生；吾何恃而能自守邪？吾于汝父，知其一二，以有待于汝也。
zì wú wèi rǔ jiā fù, bù jí shì wú gū rán zhī rǔ fù zhī néng yǎng yě.
自吾为汝家妇，不及事吾姑；然知汝父之能养也。
rǔ gū ér yòu, wú bù néng zhī rǔ zhī bì yǒu lì rán zhī rǔ fù zhī bì jiāng yǒu hòu yě.
汝孤而幼，吾不能知汝之必有立；然知汝父之必将有后也。
wú zhī shǐ guī yě, rǔ fù miǎn yú mǔ sāng fāng yú nián, suì shí jì sì, zé bì tì qì, yuē:" jì ér fēng, bù rú yǎng zhī báo yě.
吾之始归也，汝父免于母丧方逾年，岁时祭祀，则必涕泣，曰：“祭而丰，不如养之薄也。
" jiān yù jiǔ shí, zé yòu tì qì, yuē:" xī cháng bù zú, ér jīn yǒu yú, qí hé jí yě!" wú shǐ yī èr jiàn zhī, yǐ wéi xīn miǎn yú sàng shì rán ěr.
”间御酒食，则又涕泣，曰：“昔常不足，而今有余，其何及也！”吾始一二见之，以为新免于丧适然耳。
jì ér qí hòu cháng rán, zhì qí zhōng shēn, wèi cháng bù rán.
既而其后常然，至其终身，未尝不然。
wú suī bù jí shì gū, ér yǐ cǐ zhī rǔ fù zhī néng yǎng yě.
吾虽不及事姑，而以此知汝父之能养也。
rǔ fù wèi lì, cháng yè zhú zhì guān shū, lǚ fèi ér tàn.
汝父为吏，尝夜烛治官书，屡废而叹。
wú wèn zhī, zé yuē:" cǐ sǐ yù yě, wǒ qiú qí shēng bù dé ěr.
吾问之，则曰：“此死狱也，我求其生不得尔。
" wú yuē:" shēng kě qiú hū?" yuē:" qiú qí shēng ér bù dé, zé sǐ zhě yǔ wǒ jiē wú hèn yě shěn qiú ér yǒu de xié, yǐ qí yǒu de, zé zhī bù qiú ér sǐ zhě yǒu hèn yě.
”吾曰：“生可求乎？”曰：“求其生而不得，则死者与我皆无恨也；矧求而有得邪，以其有得，则知不求而死者有恨也。
fū cháng qiú qí shēng, yóu shī zhī sǐ, ér shì cháng qiú qí sǐ yě.
夫常求其生，犹失之死，而世常求其死也。
" huí gù rǔ zhě jiàn rǔ ér lì yú páng, yīn zhǐ ér tàn, yuē:" shù zhě wèi wǒ suì xíng zài xū jiāng sǐ, shǐ qí yán rán, wú bù jí jiàn ér zhī lì yě, hòu dāng yǐ wǒ yǔ gào zhī.
”回顾乳者剑汝而立于旁，因指而叹，曰：“术者谓我岁行在戌将死，使其言然，吾不及见儿之立也，后当以我语告之。
" qí píng jū jiào tā zǐ dì, cháng yòng cǐ yǔ, wú ěr shú yān, gù néng xiáng yě.
”其平居教他子弟，常用此语，吾耳熟焉，故能详也。
qí shī yú wài shì, wú bù néng zhī qí jū yú jiā, wú suǒ jīn shì, ér suǒ wéi rú cǐ, shì zhēn fā yú zhōng zhě xié! wū hū! qí xīn hòu yú rén zhě xié! cǐ wú zhī rǔ fù zhī bì jiāng yǒu hòu yě.
其施于外事，吾不能知；其居于家，无所矜饰，而所为如此，是真发于中者邪！呜呼！其心厚于仁者邪！此吾知汝父之必将有后也。
rǔ qí miǎn zhī! fū yǎng bù bì fēng, yào yú xiào lì suī bù dé bó yú wù, yào qí xīn zhī hòu yú rén.
汝其勉之！夫养不必丰，要于孝；利虽不得博于物，要其心之厚于仁。
wú bù néng jiào rǔ, cǐ rǔ fù zhī zhì yě.
吾不能教汝，此汝父之志也。
" xiū qì ér zhì zhī, bù gǎn wàng.
”修泣而志之，不敢忘。
xiān gōng shǎo gū lì xué, xián píng sān nián jìn shì jí dì, wèi dào zhōu pàn guān, sì mián èr zhōu tuī guān yòu wèi tài zhōu pàn guān.
先公少孤力学，咸平三年进士及第，为道州判官，泗绵二州推官；又为泰州判官。
xiǎng nián wǔ shí yǒu jiǔ, zàng shā xī zhī lóng gāng.
享年五十有九，葬沙溪之泷冈。
tài fū rén xìng zhèng shì, kǎo huì dé yí, shì wèi jiāng nán míng zú.
太夫人姓郑氏，考讳德仪，世为江南名族。
tài fū rén gōng jiǎn rén ài ér yǒu lǐ chū fēng fú chāng xiàn tài jūn, jìn fēng lè ān ān kāng péng chéng sān jùn tài jūn.
太夫人恭俭仁爱而有礼；初封福昌县太君，进封乐安、安康、彭城三郡太君。
zì qí jiā shǎo wēi shí, zhì qí jiā yǐ jiǎn yuē, qí hòu cháng bù shǐ guò zhī, yuē:" wú ér bù néng gǒu hé yú shì, jiǎn bó suǒ yǐ jū huàn nàn yě.
自其家少微时，治其家以俭约，其后常不使过之，曰：“吾儿不能苟合于世，俭薄所以居患难也。
" qí hòu xiū biǎn yí líng, tài fū rén yán xiào zì ruò, yuē:" rǔ jiā gù pín jiàn yě, wú chù zhī yǒu sù yǐ.
”其后修贬夷陵，太夫人言笑自若，曰：“汝家故贫贱也，吾处之有素矣。
rǔ néng ān zhī, wú yì ān yǐ.
汝能安之，吾亦安矣。
" zì xiān gōng zhī wáng èr shí nián, xiū shǐ dé lù ér yǎng.
”自先公之亡二十年，修始得禄而养。
yòu shí yǒu èr nián, liè guān yú cháo, shǐ dé zèng fēng qí qīn.
又十有二年，烈官于朝，始得赠封其亲。
yòu shí nián, xiū wéi lóng tú gé zhí xué shì, shàng shū lì bù láng zhōng, liú shǒu nán jīng, tài fū rén yǐ jí zhōng yú guān shě, xiǎng nián qī shí yǒu èr.
又十年，修为龙图阁直学士，尚书吏部郎中，留守南京，太夫人以疾终于官舍，享年七十有二。
yòu bā nián, xiū yǐ fēi cái rù fù shū mì, suì cān zhèng shì, yòu qī nián ér bà.
又八年，修以非才入副枢密，遂参政事，又七年而罢。
zì dēng èr fǔ, tiān zǐ tuī ēn, bāo qí sān shì, gài zì jiā yòu yǐ lái, féng guó dà qìng, bì jiā chǒng xī.
自登二府，天子推恩，褒其三世，盖自嘉祐以来，逢国大庆，必加宠锡。
huáng zēng zǔ fǔ jūn lèi zèng jīn zǐ guāng lù dài fu tài shī zhōng shū lìng zēng zǔ bǐ lèi fēng chǔ guó tài fū rén.
皇曾祖府君累赠金紫光禄大夫、太师、中书令；曾祖妣累封楚国太夫人。
huáng zǔ fǔ jūn lèi zèng jīn zǐ guāng lù dài fu tài shī zhōng shū lìng jiān shàng shū lìng, zǔ bǐ lèi fēng wú guó tài fū rén.
皇祖府君累赠金紫光禄大夫、太师、中书令兼尚书令，祖妣累封吴国太夫人。
huáng kǎo chóng gōng lèi zèng jīn zǐ guāng lù dài fu tài shī zhōng shū lìng jiān shàng shū lìng.
皇考崇公累赠金紫光禄大夫、太师、中书令兼尚书令。
huáng bǐ lèi fēng yuè guó tài fū rén.
皇妣累封越国太夫人。
jīn shàng chū jiāo, huáng kǎo cì jué wèi chóng guó gōng, tài fū rén jìn hào wèi guó.
今上初郊，皇考赐爵为崇国公，太夫人进号魏国。
yú shì xiǎo zi xiū qì ér yán yuē:" wū hū! wéi shàn wú bù bào, ér chí sù yǒu shí, cǐ lǐ zhī cháng yě.
于是小子修泣而言曰：“呜呼！为善无不报，而迟速有时，此理之常也。
wéi wǒ zǔ kǎo, jī shàn chéng dé, yí xiǎng qí lóng, suī bù kè yǒu yú qí gōng, ér cì jué shòu fēng, xiǎn róng bāo dà, shí yǒu sān cháo zhī xī mìng, shì zú yǐ biǎo jiàn yú hòu shì, ér bì lài qí zǐ sūn yǐ.
惟我祖考，积善成德，宜享其隆，虽不克有于其躬，而赐爵受封，显荣褒大，实有三朝之锡命，是足以表见于后世，而庇赖其子孙矣。
" nǎi liè qí shì pǔ, jù kè yú bēi, jì yòu zài wǒ huáng kǎo chóng gōng zhī yí xùn, tài fū rén zhī suǒ yǐ jiào, ér yǒu dài yú xiū zhě, bìng jiē yú qiān.
”乃列其世谱，具刻于碑，既又载我皇考崇公之遗训，太夫人之所以教，而有待于修者，并揭于阡。
bǐ zhī fū xiǎo zi xiū zhī dé bó néng xiǎn, zāo shí qiè wèi, ér xìng quán dà jié, bù rǔ qí xiān zhě, qí lái yǒu zì.
俾知夫小子修之德薄能鲜，遭时窃位，而幸全大节，不辱其先者，其来有自。
xī níng sān nián, suì cì gēng xū, sì yuè xīn yǒu shuò, shí yǒu wǔ rì yǐ hài, nán tuī chéng bǎo dé chóng rén yì dài gōng chén, guān wén diàn xué shì, tè jìn, xíng bīng bù shàng shū, zhī qīng zhōu jūn zhōu shì, jiān guǎn nèi quàn nóng shǐ, chōng jīng dōng lù ān fǔ shǐ, shàng zhù guó, lè ān jùn kāi guó gōng, shí yì sì qiān sān bǎi hù, shí shí fēng yī qiān èr bǎi hù, xiū biǎo.
熙宁三年，岁次庚戌，四月辛酉朔，十有五日乙亥，男推诚、保德、崇仁、翊戴功臣，观文殿学士，特进，行兵部尚书，知青州军州事，兼管内劝农使，充京东路安抚使，上柱国，乐安郡开国公，食邑四千三百户，食实封一千二百户，修表。