《梅花岭记》 全祖望

méi huā lǐng jì
梅花岭记

shùn zhì èr nián yǐ yǒu sì yuè, jiāng dū wéi jí.
顺治二年乙酉四月，江都围急。
dū xiāng shǐ zhōng liè gōng zhī shì bù kě wèi, jí zhū jiàng ér yǔ zhī yuē:" wú shì yǔ chéng wèi xùn, rán lún huáng zhōng bù kě luò yú dí rén zhī shǒu yǐ sǐ, shuí wèi wǒ lín qī chéng cǐ dà jié zhě?" fù jiāng jūn shǐ dé wēi kǎi rán rèn zhī.
督相史忠烈公知势不可为，集诸将而语之曰：“吾誓与城为殉，然仑皇中不可落于敌人之手以死，谁为我临期成此大节者？”副将军史德威慨然任之。
zhōng liè xǐ yuē:" wú shàng wèi yǒu zi, rǔ dāng yǐ tóng xìng wèi wú hòu.
忠烈喜曰：“吾尚未有子，汝当以同姓为吾后。
wú shàng shū tài fū rén, pǔ rǔ zhū sūn zhōng.
吾上书太夫人，谱汝诸孙中。
" wǔ rì, chéng xiàn, zhōng liè bá dāo zì cái, zhū jiàng guǒ zhēng qián bào chí zhī.
”五日，城陷，忠烈拔刀自裁，诸将果争前抱持之。
zhōng liè dà hū dé wēi, dé wēi liú tì, bù néng zhí rèn, suì wèi zhū jiàng suǒ yōng ér xíng.
忠烈大呼德威，德威流涕，不能执刃，遂为诸将所拥而行。
zhì xiǎo dōng mén, dà bīng rú lín ér zhì, mǎ fù shǐ míng lù rèn tài shǒu mín yù jí zhū jiàng liú dū du zhào jī děng jiē sǐ.
至小东门，大兵如林而至，马副使鸣騄、任太守民育及诸将刘都督肇基等皆死。
zhōng liè nǎi chēng mù yuē:" wǒ shǐ gé bù yě.
忠烈乃瞠目曰：“我史阁部也。
" bèi zhí zhì nán mén.
”被执至南门。
hé shuò yù qīn wáng yǐ xiān shēng hū zhī, quàn zhī.
和硕豫亲王以先生呼之，劝之。
zhōng liè dà mà ér sǐ.
忠烈大骂而死。
chū, zhōng liè yí yán:" wǒ sǐ dàng zàng méi huā lǐng shàng.
初，忠烈遗言：“我死当葬梅花岭上。
" zhì shì, dé wēi qiú gōng zhī gǔ bù kě dé, nǎi yǐ yì guān zàng zhī.
”至是，德威求公之骨不可得，乃以衣冠葬之。
huò yuē:" chéng zhī pò yě, yǒu qīn jiàn zhōng liè qīng yī wū mào, chéng bái mǎ, chū tiān níng mén tóu jiāng sǐ zhě, wèi cháng yǔn yú chéng zhōng yě.
或曰：“城之破也，有亲见忠烈青衣乌帽，乘白马，出天宁门投江死者，未尝殒于城中也。
" zì yǒu shì yán, dà jiāng nán běi suì wèi zhōng liè wèi sǐ.
”自有是言，大江南北遂谓忠烈未死。
yǐ ér yīng huò shān shī dà qǐ, jiē tuō zhōng liè zhī míng, fǎng fú chén shè zhī chēng xiàng yàn.
已而英、霍山师大起，皆托忠烈之名，仿佛陈涉之称项燕。
wú zhōng sūn gōng zhào kuí yǐ qǐ bīng bù kè, zhí zhì bái xià.
吴中孙公兆奎以起兵不克，执至白下。
jīng lüè hóng chéng chóu yǔ zhī yǒu jiù, wèn yuē:" xiān shēng zài bīng jiān, shěn zhī gù yáng zhōu gé bù shǐ gōng guǒ sǐ yé, yì wèi sǐ yé?" sūn gōng dá yuē:" jīng lüè cóng běi lái, shěn zhī gù sōng shān xùn nàn dū shī hóng gōng guǒ sǐ yé, yì wèi sǐ yé?" chéng chóu dà huì, jí hū huī xià qū chū zhǎn zhī.
经略洪承畴与之有旧，问曰：“先生在兵间，审知故扬州阁部史公果死耶，抑未死耶？”孙公答曰：“经略从北来，审知故松山殉难督师洪公果死耶，抑未死耶？”承畴大恚，急呼麾下驱出斩之。
wū hū! shén xiān guǐ dàn zhī shuō, wèi yán tài shī yǐ bīng jiě, wén shǎo bǎo yì yǐ wù dà guāng míng fǎ chán tuō, shí wèi cháng sǐ.
呜呼！神仙诡诞之说，谓颜太师以兵解，文少保亦以悟大光明法蝉脱，实未尝死。
bù zhī zhōng yì zhě shèng xián jiā fǎ, qí qì hào rán, cháng liú tiān dì zhī jiān, hé bì chū shì rù shì zhī miàn mù! shén xiān zhī shuō, suǒ wèi wéi shé huà zú.
不知忠义者圣贤家法，其气浩然，常留天地之间，何必出世入世之面目！神仙之说，所谓为蛇画足。
jí rú zhōng liè yí hái, bù kě wèn yǐ, bǎi nián ér hòu, yǔ dēng lǐng shàng, yǔ kè shù zhōng liè yí yán, wú bù lèi xià rú yǔ, xiǎng jiàn dāng rì wéi chéng guāng jǐng, cǐ jí zhōng liè zhī miàn mù wǎn rán kě yù, shì bù bì wèn qí guǒ jiě tuō fǒu yě, ér kuàng mào qí wèi sǐ zhī míng zhě zāi? mù páng yǒu dān tú qián liè nǚ zhī zhǒng, yì yǐ yǐ yǒu zài yáng, fán wǔ sǐ ér dé jué, tè gào qí fù mǔ huǒ zhī, wú liú gǔ huì dì, yáng rén zàng zhī yú cǐ.
即如忠烈遗骸，不可问矣，百年而后，予登岭上，与客述忠烈遗言，无不泪下如雨，想见当日围城光景，此即忠烈之面目宛然可遇，是不必问其果解脱否也，而况冒其未死之名者哉？墓旁有丹徒钱烈女之冢，亦以乙酉在扬，凡五死而得绝，特告其父母火之，无留骨秽地，扬人葬之于此。
jiāng yòu wáng yóu dìng guān zhōng huáng zūn yán yuè dōng qū dà jūn wèi zuò chuán míng āi cí.
江右王猷定、关中黄遵严、粤东屈大均为作传、铭、哀词。
gù shàng yǒu wèi jǐn biǎo zhāng zhě: yǔ wén zhōng liè xiōng dì, zì hàn lín kě chéng xià, shàng yǒu shù rén, qí hòu jiē lái jiāng dū shěng mù.
顾尚有未尽表章者：予闻忠烈兄弟，自翰林可程下，尚有数人，其后皆来江都省墓。
shì yīng huò shān shī bài, bǔ dé mào chēng zhōng liè zhě, dà jiàng fā zhì jiāng dū, lìng shǐ shì nán nǚ lái rèn zhī.
适英、霍山师败，捕得冒称忠烈者，大将发至江都，令史氏男女来认之。
zhōng liè zhī dì bā dì yǐ wáng, qí fū rén nián shào yǒu sè, shǒu jié, yì chū shì zhī.
忠烈之第八弟已亡，其夫人年少有色，守节，亦出视之。
dà jiàng yàn qí sè, yù qiáng qǔ zhī, fū rén zì cái ér sǐ.
大将艳其色，欲强娶之，夫人自裁而死。
shí yǐ qí chū yú dà jiàng zhī suǒ bī yě, mò gǎn wéi zhī biǎo zhāng zhě.
时以其出于大将之所逼也，莫敢为之表章者。
wū hū! zhōng liè cháng hèn kě chéng zài běi, dāng yì xìng zhī jiān, bù néng zhàng jié, chū shū jiū zhī.
呜呼！忠烈尝恨可程在北，当易姓之间，不能仗节，出疏纠之。
qǐ zhī shēn hòu nǎi yǒu dì fù, yǐ nǚ zǐ ér zhǒng xiōng gōng zhī yú liè hū? méi huā rú xuě, fāng xiāng bù rǎn.
岂知身后乃有弟妇，以女子而踵兄公之余烈乎？梅花如雪，芳香不染。
yì rì yǒu zuò zhōng liè cí zhě, fù shǐ zhū gōng, liàng zài cóng sì zhī liè, dāng lìng wèi bié shì yǐ sì fū rén, fù yǐ liè nǚ yī bèi yě.
异日有作忠烈祠者，副使诸公，谅在从祀之列，当另为别室以祀夫人，附以烈女一辈也。